Các nhà khoa học đã ghi lại 5 sự kiện tuyệt chủng hàng loạt lớn trong lịch sử hình thành và phát triển của Trái Đất. Tại đó, ít nhất 3/4 sự sống đã tuyệt chủng

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, thời kỳ tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 đang diễn ra, hoặc đã ở rất gần. Họ mô tả đây là giai đoạn chứng kiến “sự hủy diệt sinh học” và “sự tàn phá cây sự sống” trong các nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, một số nhà khoa học lại phản biện khi cho rằng giai đoạn tuyệt chủng hàng loạt vẫn chưa bắt đầu.

GS. Robert Cowie, nhà nghiên cứu tại Đại học Hawaii, là một trong số này. Ông khẳng định chỉ khi nào 75% số loài trên Trái Đất biến mất, thì đó mới là dấu hiệu cho thấy thời kỳ tuyệt chủng hàng loạt đang diễn ra.

Trong một nghiên cứu của mình vào năm 2023, GS. Cowie cho rằng tính từ năm 1500, có 13% các loài được biết đến đã tuyệt chủng. Tuy nhiên, con số này thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng tuyệt chủng hàng loạt 75%.

“Nó đơn giản là vẫn chưa xảy đến”, GS. Cowie nhấn mạnh.

Thế nhưng, câu hỏi là nếu chưa phải bây giờ, thì bao lâu nữa mới diễn ra giai đoạn tuyệt chủng đáng sợ bậc nhất trong kỷ nguyên con người làm chủ thế giới.

Một số nhà nghiên cứu đã ước tính rằng, chúng ta sẽ đạt đến ngưỡng 75% số loài tuyệt diệt trong vòng 10.000 năm. Trong khi đó, một số nghiên cứu khác thì kết luận rằng chúng ta có thể đạt đến cột mốc nghiệt ngã này chỉ trong vài thế kỷ nữa.

Theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London, sự tuyệt chủng hàng loạt xảy ra trong khoảng thời gian địa chất ngắn, tương đương với khoảng 2,8 triệu năm. Thông thường, phải mất hàng thế kỷ, đến hàng thiên niên kỷ để đạt đến ngưỡng tuyệt chủng hàng loạt.

Tuy nhiên, tốc độ tuyệt chủng có thể diễn ra nhanh hơn rất nhiều so với những gì từng xảy ra trong quá khứ.

Theo GS. Anthony Barnosky tại Đại học California, chúng ta đang chứng kiến cuộc tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 trong thời gian thực.

Đó là vì các loài hiện nay đang tuyệt chủng nhanh hơn từ 100 đến 1.000 lần so với tốc độ tuyệt chủng thông thường, được tính toán dựa trên thời điểm các loài tiến hóa và tuyệt chủng trong hồ sơ hóa thạch.

“Tôi cho rằng tỷ lệ này sẽ còn tăng lên khi chúng ta có nhiều hành động đe dọa Trái Đất hơn nữa”, GS. Anthony Barnosky cho biết.

GS. Barnosky lưu ý rằng tốc độ tuyệt chủng của giống loài phản ánh sự suy giảm nhanh chóng của quần thể đó, và không cần tính đến thời điểm cá thể cuối cùng biến mất.

Theo một báo cáo của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), các quần thể động vật có xương sống như động vật có vú, chim, động vật lưỡng cư, bò sát và cá được giám sát đã giảm trung bình 69% trong khoảng thời gian từ năm 1970 đến năm 2018.

GS. Barnosky mô tả sự suy giảm đa dạng sinh học và sự tuyệt chủng hàng loạt đang gia tăng là “tin xấu” với nhân loại và Trái Đất.

Dẫu vậy, chuyên gia này cũng cho rằng vẫn chưa quá muộn để cứu lấy hầu hết các loài đang có nguy cơ tuyệt chủng, và từ đó đảo ngược quá trình tiến đến ngưỡng tuyệt chủng hàng loạt.

“Chúng ta vẫn có cơ hội để xoay chuyển tình thế, nhưng cánh cửa cơ hội cho điều đó đang đóng lại vô cùng nhanh chóng”, GS. Barnosky khẳng định.

Trong suốt hàng thế kỷ, các thợ kim hoàn của mọi thời đại đã tìm cách để dát vàng thành những hình dạng ngày càng tinh xảo hơn. Thế nhưng, việc dát vàng sao cho thật mỏng vẫn luôn là một thách thức, do hạn chế về mặt công nghệ.

Mãi cho đến nay, phương pháp dựa trên hóa học hiện đại cuối cùng đã tạo ra một dạng vật liệu vàng không thể mỏng hơn được nữa, với độ dày chỉ bằng đúng một nguyên tử.

Đây được xem là một đột phá trong ngành công nghiệp vật liệu. “Nếu bạn tạo ra một vật liệu cực kỳ mỏng, điều gì đó phi thường sẽ xảy ra, giống như với graphene”, ông Shun Kashiwaya, nhà khoa học vật liệu tại Đại học Linköping, Thụy Điển, cho biết.

Nó cũng có một số đặc tính thú vị, chưa từng thấy ở các dạng vàng ba chiều trước đây. Theo Shun Kashiwaya, điều tương tự với graphene – vật liệu nhẹ nhất thế giới – cũng có thể sẽ xảy ra với vàng.

“Như đã biết, vàng được coi là kim loại, nhưng nếu chỉ dày bằng đúng một lớp nguyên tử, vàng có thể trở thành chất bán dẫn”, Kashiwaya lý giải.

Bám sát các quy ước đặt tên của khoa học vật liệu, các nhà nghiên cứu quyết định đặt tên cho vật liệu hai chiều mới này là goldene.

Điều khiến goldene trở nên đặc biệt đến từ việc vàng từng được xem là rất khó, hoặc không thể, tạo thành cấu hình 2 chiều, do chúng có xu hướng kết tụ lại với nhau.

Những nỗ lực trước đây đã thành công tạo ra một tấm vàng mỏng, dày chỉ vài nguyên tử hoặc một lớp đơn được kẹp giữa trên một vật liệu khác.

Các chuyên gia cho biết, vàng vốn dĩ là chất dẫn điện rất tốt. Tuy nhiên nếu phần tử ở dạng tấm 2 chiều như trên vật liệu mới, các nguyên tử sẽ có 2 liên kết tự do, giúp chúng sở hữu thêm đặc tính để trở thành chất bán dẫn – có khả năng dẫn điện giữa chất dẫn điện và chất cách điện.

Khả năng này rất hữu ích cho ngành chế tạo liên quan, vì độ dẫn điện của vật liệu có thể được điều chỉnh, để phù hợp với từng ứng dụng cụ thể.

Việc kết hợp vật liệu này với các đặc tính của chất bán dẫn cũng mở ra nhiều cách hoàn toàn mới mà chúng ta có thể ứng dụng nó, như lọc nước, truyền thông và sản xuất hóa chất.

Mặc dù là một trong những loài cá săn mồi lớn nhất đại dương sinh sống trải dài khắp Thái Bình Dương nhưng cá mập ngủ Thái Bình Dương lại được ít người biết đến.

Một nhóm các nhà khoa học đã vào cuộc để tạo kho tổng hợp thông tin về loài cá mập chậm chạp này.

Cá mập ngủ Thái Bình Dương có quan hệ họ hàng gần gũi với cá mập Greenland. Chúng có những đặc điểm tương tự nhau, thậm chí có thể giao phối với nhau.

Chúng có thể dài tới 4,3m. Người ta suy đoán rằng những con trưởng thành sống ở những vùng sâu hơn của đại dương thậm chí có thể đạt tới 7m.

Người ta cũng nghi ngờ cá mập ngủ cũng sở hữu tuổi thọ đáng mơ ước giống người họ hàng của chúng (cá mập Greenland là loài động vật có xương sống sống lâu nhất thế giới, ước tính tuổi thọ trung bình khoảng 400 tuổi).

Tuy nhiên, không giống như cá mập Greenland, cá mập ngủ bị đánh giá thấp, lý do có thể là do chúng thiếu giá trị thương mại, độ khó tuyệt đối khi tiếp cận môi trường sống, tần suất xuất hiện quá thấp cũng như những đòi hỏi khắt khe trong việc bắt và xử lý loài động vật lớn này.

Cá mập ngủ hiện cũng là loài được thống kê là đang giảm số lượng và bị đe dọa trong Sách đỏ IUCN.

Giờ đây, một trong những phát hiện quan trọng nhất đến từ các nghiên cứu di truyền cho thấy, trên thực tế, số lượng cá mập ngủ Thái Bình Dương có thể lớn hơn nhiều con số dự đoán.

Tác giả chính Beth Matta cho biết: “Chúng tôi từng nghĩ rằng tồn tại ba loài lớn trong chi: cá mập ngủ Thái Bình Dương, cá mập ngủ phương Nam và cá mập Greenland. Bây giờ chúng tôi đã biết cá mập ngủ phương Nam không có sự khác biệt về mặt di truyền so với cá mập ngủ Thái Bình Dương”.

Họ cũng phát hiện ra rất nhiều bằng chứng về tuổi thọ tiềm năng của cá mập, ủng hộ giả thuyết rằng chúng có tuổi thọ lên tới vài trăm năm.

Ví dụ, một nghiên cứu sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ để phân tích tròng mắt của loài cá này cho thấy chúng có tốc độ tăng trưởng nhanh gấp đôi so với cá mập Greenland, nhưng vẫn chậm hơn đáng kể so với nhiều loài cá khác, từ đó sở hữu tuổi thọ cao hơn nhiều mức trung bình.

Nhiều bằng chứng cũng cho thấy cá mập ngủ Thái Bình Dương có tốc độ tăng trưởng chậm, trưởng thành chậm và tuổi thọ dài… Những yếu tố này có thể khiến chúng dễ bị đánh bắt quá mức.