Tàn tích thủ đô Garama của người Garamantes(Ảnh: Konrad Wothe/Getty).
Các nhà nghiên cứu từ Đại học bang Ohio và Đại học bang Bowling Green ở Mỹ vừa công bố những khám phá mới về nền văn minh bị lãng quên được người La Mã gọi là Garamantes. Họ đã biến mất từ cuối thế kỷ thứ 7 sau Công nguyên.
Đây là xã hội đô thị hóa đầu tiên được biết đến là đã hình thành trên điều kiện sa mạc. Theo đó, những người này có thể sống sót ở vùng hoang mạc dựa trên một nguồn nước duy nhất, và không phải là nước mưa, hay nước từ các sông, hồ.
Phát hiện dựa trên các nghiên cứu khảo cổ học và phân tích thủy văn tại khu vực sa mạc Sahara ngày nay cho thấy chìa khóa thành công của người Garamantes là dựa vào tầng chứa nước nằm trong lớp sa thạch ở sâu dưới lòng đất.
Đây là một trong những tầng chứa nước lớn nhất thế giới, có thể hỗ trợ các hoạt động sinh hoạt tại thị trấn và khu định cư cổ xưa, gồm những người nông dân, người chăn nuôi gia súc, kỹ sư, thương gia và nô lệ.
Để tiếp cận nguồn nước quý giá này, xã hội Garamantes đã dành nhiều thế kỷ buộc nô lệ đào 750 km đường hầm dưới lòng đất, từ đó tạo thành một rãnh đưa nước tới các khu dân cư.
Nỗ lực đáng kinh ngạc này chắc chắn đòi hỏi sự thông minh nhưng cũng cần rất nhiều may mắn. Trong trường hợp này, những người Garamantes đã tìm được nguồn nước ngầm với trữ lượng cực lớn.
Mặt cắt ngang cho thấy cách thức hoạt động của đường hầm dẫn nước xuyên qua sườn đồi để chạm tới bên dưới mực nước của tầng ngậm nước (Ảnh: Frank Schwartz).
Không chỉ đảm bảo cho các hoạt động sinh hoạt, nguồn nước còn cho phép nền văn minh Garamantes tưới tiêu cho cây trồng trong gần 1 thế kỷ dưới điều kiện không hề có mưa và nước từ các sông, hồ.
Tất nhiên, nguồn tài nguyên này không tồn tại mãi mãi. Việc chỉ dựa vào một nguồn nước duy nhất khiến người Garamantes rơi vào hoàn cảnh khó khăn khi mực nước ngầm sụt giảm, và rốt cuộc là biến mất hoàn toàn.
Thế nhưng ở thời kỳ đỉnh cao, nền văn minh Garamantes đã tiến bộ và thành công hơn nhiều so với giả định trước đây của các chuyên gia, với diện tích khu vực sinh sống lên tới 180.000 km vuông, và khoảng 4.000 người.
Các nhà khoa học đã liên hệ số phận của những người Garamantes với lời cảnh báo ngày nay, khi ở nhiều nơi trên thế giới, mực nước ngầm đang bị thu hẹp do nhu cầu của con người tăng lên và biến đổi khí hậu diễn ra.
“Nếu xu hướng những năm khô hạn tiếp tục diễn ra, người dân ở California có thể sẽ gặp phải vấn đề tương tự như người Garamantes khi họ sử dụng nguồn nước ngầm với tốc độ nhanh hơn mức nó được bổ sung”, Frank Schwartz, nhà khoa học từ Đại học bang Ohio chia sẻ.
