Cá Ali xanh vằn (Ảnh: Gettyimages).
Trước đây, chúng ta từng bất ngờ khi phát hiện ra khả năng nhận biết số học đơn giản của một số loài động vật có vú, chim, kỳ nhông, cho đến ong. Giờ đây, các nghiên cứu mới đã bổ sung thêm 2 loài cá sống dưới nước đều có thể thực hiện các phép tính cộng và trừ cơ bản.
Theo đó, cá đuối nước ngọt (Potamotrygon motoro) và cá Ali xanh vằn (Pseudotropheus zebra) đều thể hiện khả năng này một cách độc lập thông qua việc ghi nhớ các ký hiệu.
Để “dạy” cá học toán, các nhà nghiên cứu cho chúng lần lượt xem các thẻ bài. Trên thẻ là những ô vuông màu xanh lam – tượng trưng cho phép cộng, và màu vàng – tượng trưng cho phép trừ, với số lượng khác nhau. Nhiệm vụ của chúng là lựa chọn thẻ bài tương ứng để mở các cánh cửa chứa đồ ăn dựa trên các phép tính cơ bản.
Thí dụ, khi được cho xem tấm thẻ số 3, và nhận yêu cầu mở cánh cửa số 4, cá sẽ phải tìm đến ô thẻ số 1, màu xanh. Trong một trường hợp khác, nếu tấm thẻ ban đầu lớn hơn, chúng sẽ phải tìm đến thẻ màu vàng.
Một mô hình thí nghiệm được các nhà nghiên cứu thực hiện.
Thí nghiệm tưởng như tương đối phức tạp (đối với loài này) hóa ra không làm khó được những chú cá. Cụ thể, chú cá đuối nước ngọt có thể chọn đúng với tỷ lệ 94% đối với phép cộng, và 89% đối với phép trừ. Trong khi đó, cá Ali xanh vằn thậm chí đã làm chính xác hơn và nhanh hơn.
Lý giải cho điều này, các nhà nghiên cứu cho biết loài này từng tham gia vào những thí nghiệm nhận thức trước đó, còn cá đuối gai độc thì không. Dẫu vậy, không phải tất cả các cá thể đều thành công trong việc hoàn tất nhiệm vụ được giao, với tỷ lệ chỉ là 6/8 đối với cá Ali, và 3/8 đối với cá đuối gai độc.
Khả năng thực hiện số học cơ bản dù không có bất kỳ nhu cầu sinh thái hoặc hành vi nào được biết đến đối với giống loài vẫn là điều khiến các nhà khoa học bất ngờ.
Được biết, cả hai loài cá trên đều là những kẻ kiếm ăn cơ hội – không phải thợ săn, và không có yêu cầu tính toán trong các hành vi giao phối của chúng, cũng như không tồn tại nhóm xã hội có quy mô cụ thể.
Điều này khiến các nhà khoa học kết luận rằng cá nhiều khả năng cũng có nhận thức, và thậm chí ở mức độ tương tự như các loài chim và động vật có vú.
